‘Ok, ik weet dat ik iets wil veranderen, maar ik voel het (nu even) niet’

Wij mensen worden nogal eens gedreven door emoties, en op basis van die emoties nemen we vaak beslissingen. Die pijlers van intuïtief eten zijn natuurlijk prachtig, en zien er op het oog uit alsof het een kwestie is van een knop omzetten, maar dat laatste is niet zo. En ook al weet je op een gegeven moment inderdaad dat lijnen je niet gaat helpen, zo voelt het dan niet perse.

'Ik weet het wel, maar ik voel het niet'

In dit blog wil ik ingaan op dit fenomeen dat waarschijnlijk voor iedereen wel bekend is: ik weet het wel, maar ik voel het niet.

Als psycholoog gespecialiseerd in de behandeling van angsten hoorde ik dit vaak. Mensen wisten op een bepaald moment, vanwege wat ze geleerd hadden, dat het bijvoorbeeld niet gevaarlijk was om in een lift te stappen, maar ze voelden zich nog wel angstig.

Intuïtief eten en zelfacceptatie

Dit hoor ik in mijn huidige werk als anti-dieet diëtist ook vaak, alleen is het onderwerp dan eten en zelfacceptatie. Het opgeven van lijnen klinkt heel plausibel. Rationeel ben je er helemaal voor. Je hebt tenslotte de ervaring dat je ondanks al dat gedieet alleen maar zwaarder bent geworden, en niet gelukkiger. Maar het kan zo ontzettend verleidelijk voelen om wel weer toe te geven aan een volgend dieet, of aan iets dat je al gewend was (bijvoorbeeld het tellen van de calorieën van alles dat je eet). En dat is heel logisch.

Angst als motivator

De emotie angst (die een rol speelt als je bang bent om aan te komen, of om ongezonder te worden door eten) is een grote motivator. We kennen vast allemaal de termen ‘vechten, vluchten of verstijven’. Voor een van deze ‘oplossingen’ kiezen wij (al gebeurt dit niet bewust) op het moment dat we angst ervaren. Onze gedachte bij angst is namelijk ‘er is gevaar en daar moet ik iets mee’. Snel handelen is dan belangrijk.

En waarom kiezen we in dit geval dan voor een bepaald dieet, ook al weten we wel dat dat niet werkt? Dat komt doordat angst rationeel denken tegengaat: je neemt de meest bekende beslissing als je angst voelt, omdat je daar het eerste aan denkt. Wat bekend is voelt vertrouwd, en diëten voelt vaak als weer controle krijgen over iets dat ‘uit de hand gelopen is’.

Angst en dieetcultuur

Wat dit door angst gedreven gedrag in het geval van eten en lijnen zelfs nog versterkt is onze dieetcultuur: afvallen wordt uitbundig gecomplimenteerd door mensen in onze omgeving. Het wordt als logisch en wenselijk gezien om ‘je gewicht onder controle te krijgen’, om ‘te proberen op een gezond gewicht te komen’. Dus het is al ontzettend knap dat jij je hier korte periodes aan weet te ontworstelen en er rationeel voor hebt gekozen om iets anders voor jezelf te willen dan het eeuwige cirkeltje van onvrede-lijnen-afvallen-aankomen-onvrede etc.

In het begin, als de processen die horen bij intuïtief eten en zelfwaardering nog nieuw voor je zijn, zal terugval in dieetdenken echt vaak voorkomen, en dat geeft niks. Op een gegeven moment, als je wat vaker weer bent teruggekeerd naar je nieuwe manier van met je lijf omgaan, zul je wat ruimte voelen om niet meteen te handelen op basis van je gedachten en emoties.

Oefening: angst voor dikker worden

Dan kun je wat verder gaan nadenken over die gedachten die je hebt: stel dat je inderdaad denkt ‘ik word dikker’, en daar angst bij ervaart. Probeer dan te bedenken: waar ben ik nu precies bang voor? Wat betekent dikker worden voor mij eigenlijk? Vaak kom je dan uit op een gedachte als ‘als ik dikker ben vindt mijn partner mij niet aantrekkelijk meer’, of ‘als ik dikker ben nemen ze mij op mijn werk niet meer serieus’.

Deze gedachten kunnen natuurlijk kloppen: in onze dieetcultuur wordt er inderdaad negatief gedacht over dikke mensen. Dit stigma is zeker aanwezig en kan je negatieve ervaringen opleveren. Maar vaak kloppen angstopwekkende gedachten ook niet: velen van ons hebben partners die ongeacht onze omvang van ons houden. Of hebben collega’s die helemaal niet opmerken wat iemands omvang precies is. Het kan dus zeker de moeite waard zijn om negatieve gedachten eens goed te bekijken. Klopt die gedachte ook? Is de uitkomst waar je bang voor bent de enige uitkomst? Of zijn er andere mogelijkheden? Welke zijn dat dan?

Intuïtief eten als proces

Intuïtief eten kun je leren, en het kan je helpen met bovenstaande. Gelukkig is intuïtief eten, samen met je lijf weer leren waarderen, een proces: er is geen man overboord als je het niet perfect doet, ook niet als je een poosje zoekende bent, of voor langere tijd weer terugvalt in dieetdenken. Je kunt het altijd weer oppakken, en voortborduren op je eerdere ervaringen met intuïtief eten. Ik doe dit zelf nu zo’n 5 jaar en ik heb nog momenten dat dieetdenken me echt kan overvallen, vaak op momenten van stress. Maar door steeds weer terug te gaan naar mijn gedachten, en na te gaan of deze kloppen, en me niet te laten leiden door angstgedachten lukt het steeds sneller en beter om niet terug te vallen in oude patronen. En als ik het kan..