Maar als je ‘anti-lijn’ bent, ben je dan ook ‘anti-afvallen’?

We leven in een dieetcultuur, dus een cultuur waarin dun zijn wordt vereerd en gelijk wordt gesteld met gezondheid en 'morele deugd'. Bepaalde voeding wordt binnen deze cultuur als ‘slecht’ gezien, terwijl andere voeding als 'goed' wordt gezien, wat betekent dat je wordt geacht je bewust te zijn van wat je eet en hoeveel.

Gewicht en gezondheid

Als je dikker bent in deze cultuur word je als gevolg hiervan geacht af te vallen en verschillende mensen willen je er graag op wijzen dat dit ook goed is voor je gezondheid. Daar ben ik het, op basis van wetenschappelijke literatuur, niet mee eens: uit onderzoek is al veelvuldig gebleken dat gezondheid (voor zover we dat uberhaupt zelf onder controle hebben) beinvloed kan worden door gezonde gewoonten, en dat dit geldt voor mensen in alle BMI-categorieen. De mensen die bijvoorbeeld in een onderzoek van Matheson en collega's (2012) zich hielden aan 4 gezonde gewoontes omtrent eten van groente en fruit, bewegen, niet roken en zeer matig drinken, bleken ongeacht hun gewicht even grote overlevingskansen te hebben. Dus voor de duidelijkheid: mensen die in de categorie 'obees' vielen, hadden precies dezelfde overlevingskansen als mensen met een normaal gewicht als ze dezelfde gezonde gewoontes hanteerden. Vaak wordt in onderzoek ook gevonden dat dikkere mensen juist minder kans hebben om te overlijden aan bijvoorbeeld hart- en vaatziekten.

Jojo-en

Waar dan wel weer negatieve gezondheidsconsequenties aan verbonden worden is jojo-en, iets dat mensen veel doen als ze lijnen. Van steeds weer afvallen en aankomen is bijvoorbeeld gebleken dat het verband houdt met hart- en vaatziekten, en ook met psychische klachten als depressies.

Is afvallen dus nodig om gezonder te worden? Nee. Dikke mensen kunnen een gezond lijf hebben en dunne mensen een ongezond lijf. Mocht je een dikker lijf hebben en ongezondheid ervaren, dan zal ik je op een gewichtsneutrale manier willen helpen om een gezonder lijf te krijgen. Afvallen hoeft daarbij geen rol te spelen en ook al was dat wel zo: in 95% van de gevallen betekent afvallen ook weer aankomen, vaak meer dan wat je bent kwijtgeraakt. Mede om die reden zal ik het mensen in mijn praktijk dus zeker niet aanbevelen.

Toch afvallen?

Maar toch zal het kunnen voorkomen dat mensen op termijn, in alle rust omtrent voeding en hun lijf, wel gewicht verliezen. Dat kan dan te maken hebben met setpoint. De setpoint-theorie omtrent gewicht stelt dat het natuurlijke gewicht van mensen zich binnen een bepaalde range bevindt, waar het lichaam het graag wil houden. Hierin kan zo'n 5 tot 10 kilo geschommeld worden. Als mensen verstoord eetgedrag vertonen (met bijvoorbeeld heel veel eetbuien) kan hun gewicht stijgen tot boven die setpoint-range. Je lijf slaat namelijk minder alarm als gewicht hoger is dan de setpoint-range dan wanneer het lager is dan die range, want lijven lijken nog voorgeprogrammeerd te zijn om vooral alarm te slaan bij hongersnood.

Intuïtief eten en afvallen

En zo kan het dus voorkomen dat wanneer je bijvoorbeeld intuïtief leert eten, beweegt omdat je het fijn en leuk vindt, en je jouw lijf waardeert zoals het is, er toch wat kilo's afgaan. Dat kan dan een teken zijn dat je lichaam zich weer terug beweegt naar de setpoint-range die bij jouw lijf hoort. Waar dat dan precies eindigt is moeilijk te zeggen, want het is voor individuen heel moeilijk te bepalen waar dat setpoint zich bevindt. Maar in het kader van de gewichtsneutrale aanpak is dat ook geen onderwerp van gesprek in mijn praktijk: elk lijf is een goed lijf, dus is er geen reden om (zoals dat wel binnen onze dieetcultuur gangbaar is) nou veel aandacht te besteden aan gewichtsverlies, net zoals we niet heel erg bezig gaan met 'aankomen'.

anti-dieet is niet 'anti-gewichtsverlies'

De term 'anti-dieet' die ik hanteer betreft dus niet perse 'anti-gewichtsverlies'. En sowieso snap ik het zelfs goed als mensen wel bewust willen afvallen, dus nog anders dan in het voorbeeld hierboven: dieetcultuur kan aan je blijven trekken. Het is bijzonder lastig om je daaraan te onttrekken, het is overal om ons heen. En verder geloof ik daarnaast heilig in ieders zelfbeschikkingsrecht: iedereen mag met zijn lijf doen wat hem of haar het beste lijkt.

Wat ik echter wel volmondig kan zeggen is dat ik anti-dieetcultuur ben en tegen termen als 'gezond gewicht'. Gewicht en gezondheid zijn wat mij betreft veel te veel aan elkaar gekoppeld geraakt in de loop der jaren. Ik zal me dan ook altijd uitspreken tegen het mensen blijven aanraden, en soms zelfs opleggen, om 'voor hun gezondheid' af te vallen. Want daar is gewoon echt te weinig wetenschappelijk bewijs voor.