Acceptance en Commitment

Ik gebruik op mijn homepage niet voor niks de zin 'ben jij de strijd met eten en je lijf grondig zat?' Want dat is wat veel mensen ervaren: een strijd. Die ze maar niet winnen en waar ze ook maar niet uit lijken te kunnen komen. De term 'strijd' wordt binnen Acceptance en Commitment theorie (ACT) ook veel gebruikt en het loslaten van deze strijd is een belangrijk onderdeel van deze begeleidingsvorm. Maar eerst zal ik de basis van ACT wat meer toelichten. Onderstaande komt van de website ACT in actie:

Wat is ACT?

ACT staat voor Acceptance and Commitment Therapy (Hayes, Strosahl, & Wilson, 2012). Dit is een gedragstherapie die cliënten helpt om op een flexibele manier om te gaan met de obstakels die ze tegenkomen (Acceptance), zodat men kan blijven investeren in de dingen die ze écht belangrijk vinden (Commitment). ACT bestaat uit zes verschillende processen / vaardigheden:

• Acceptatie: Ruimte maken voor vervelende ervaringen.
• Defusie: Afstand nemen van je gedachten.
• Het zelf: Flexibel omgaan met je zelf(beeld).
• Hier en nu: Aandacht voor het hier en nu.
• Waarden: Stilstaan bij wat je echt belangrijk vindt.
• Toegewijd handelen: Investeren in je waarden.

ACT en dieetcultuur

‘Het menselijk lijden’ is iets dat als universeel wordt gezien binnen ACT. Het idee binnen deze theorie is dat menselijk lijden voortkomt uit normale psychologische processen, die ontstaan zijn om het aanpassingsvermogen van de mens te vergroten, maar die op de verkeerde manier worden toegepast. Als ik dit wat meer uitleg: wij mensen zijn probleemoplossende wezens. En vaak werkt dit probleem oplossen heel goed, vooral als het gaat om praktische problemen. Als het regent dan kun je het probleem van ‘nat worden’ bijvoorbeeld goed oplossen door droge kleren aan te trekken, of voorkomen door een paraplu te gebruiken.

Maar er zijn ook veel problemen die zich niet laten oplossen door middel van rationele denkprocessen. En er zijn problemen die eigenlijk geen daadwerkelijk probleem zijn, maar een probleem zijn geworden door externe processen (zoals dieetcultuur). Dat is waar het lijden vaak ontstaat.

In mijn praktijk pas ik ACT toe bij het volgende: veel mensen ervaren hun gewicht als probleem, vanwege de dieetcultuur waarin we leven. Dit levert een worsteling op, omdat dit niet een probleem is dat we op een rationele manier kunnen oplossen, net als het voorbeeld over ‘nat worden als het regent’. Als die worsteling al een tijdje duurt zul je jezelf veel waarom-vragen hebben gesteld: ‘waarom lukt het me niet om af te vallen’? ‘waarom kom ik steeds weer aan’? Je raakt geobsedeerd door eten en je lijf en je hebt het gevoel dat je wereld steeds kleiner wordt. Zo wordt je lijden (in ACT-termen) vergroot.

Uit de strijd

Maar hoe zou het zijn als je deze worsteling, of oorlog, niet meer probeerde te winnen, maar een manier wist om eruit te stappen? Dat betekent niet dat dieetcultuur weg is: helaas zal die nog wel een tijd doorgaan (al wordt hieraan gewerkt!). Maar het betekent wel dat je niet langer een strijd met jezelf hoeft te voeren, waarbij je psychische welzijn en lichamelijke gezondheid lijken af te hangen van gewichtsverlies. Dat is waar de A van ‘Acceptance’ binnen ACT voor staat.

Binnen een ACT-behandeling of -begeleiding kan meer of minder systematisch worden gewerkt aan die 6 vaardigheden of processen. Ik leg dit in onderstaande wat meer uit:

Acceptatie: Ruimte maken voor vervelende ervaringen. Door dieetcultuur ervaren we vaak dat dikkere lijven niet worden geaccepteerd, en dat er op een negatieve manier op wordt gereageerd. Betekent dit dat de anderen gelijk hebben en dat we iets aan ons lijf moeten veranderen? Nee. Is dat heel lastig? Jazeker, want dieetcultuur zit ook in onszelf. Het kunnen accepteren dat vervelende ervaringen onderdeel zullen zijn van ons leven, maar dat we er niet naar hoeven te handelen door onszelf en onze omvang te willen veranderen, is een belangrijke stap op weg naar meer vrijheid en flexibiliteit.

Defusie: Afstand nemen van je gedachten. Onze dieetmentaliteit (afkomstig uit dieetcultuur) levert gedachten op als ‘ik zou dit niet moeten eten’, ‘misschien moet ik toch een laatste keer proberen om die kilo’s kwijt te raken’, etc. Zijn deze gedachten waar, of helpend? Nee, ze houden de strijd juist in stand. Van een afstandje bekeken zien dit soort gedachten er al heel anders uit en is het makkelijker om ze los te laten.

Het zelf: Flexibel omgaan met je zelf(beeld). Veel mensen met een hekel aan hun lijf ‘bevinden zich’ voornamelijk in hun hoofd. Hun lijf ‘bungelt er wat aan’ hoorde ik laatst iemand treffend zeggen. ACT nodigt je uit om op een andere manier naar je lijf te kijken. Ook hoort hierbij dat je afstand kunt nemen van jezelf en wat objectiever kijkt naar de zaken waar je ontevreden bent. En jezelf meer kunt zien als bestaand uit verschillende onderdelen, waar je ook positief of neutraal over kunt zijn.

Hier en nu: Aandacht voor het Hier en Nu. Mensen kunnen zich erg zorgen maken over het verleden (‘ik snap niet dat ik dat allemaal achter elkaar heb opgegeten!’) en over de toekomst (‘als ik naar dat feestje ga dan mag ik alleen of taart eten, of borrelhapjes, maar zeker niet allebei!’). Binnen ACT leer ik mensen stilstaan bij wat er nu gebeurt en hoe je daar meer bij kunt blijven.

Waarden: Stilstaan bij wat je echt belangrijk vindt. Doordat er meer flexibiliteit en rust komt als je op een andere manier met eten en je lijf hebt leren omgaan komt er ruimte voor de zaken waar je je echt mee bezig wilt houden. Bijvoorbeeld je relatie, je kinderen, je werk, je hobbies. Wat vind je waardevol in jouw leven en hoe kun je hier meer aandacht aan besteden?

Toegewijd handelen: Investeren in je waarden. Binnen deze vaardigheid wordt verder ingegaan op de waarden die je belangrijk vindt en waar je nu de aandacht en energie voor op kunt brengen, omdat de strijd die je voerde met jezelf minder is geworden.

ACT en intuïtief eten laten zich goed met elkaar combineren, doordat ze beide zijn gericht op het verminderen van strijd en het vergroten van flexibiliteit. Dit werkt in de praktijk heel fijn merk ik. Mocht je hier meer over willen weten dan hoor ik graag van je!

Literatuur:

Hayes, S. C., Strosahl, K. D., & Wilson, K. G. (2012). Acceptance and Commitment Therapy The Process and Practice of Mindful Change (2nd ed.). New York Guilford Press.